Э.Жаргал
2013 оны 10 дугаар сард болсон АПЕК-ийн дээд хэмжээний чуулга уулзалтын үеэр БНХАУ-ын дарга Си Жинпин Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк /АДБХОБ/-ийг үүсгэн байгуулах санаачилгаа олон улсад анх зарласан билээ. Ингэхдээ Монгол, Пакистан, Шри Ланка зэрэг Азийн бүс нутгийн орнуудыг тус банкны үүсгэн байгуулагч гишүүн орноор элсэн орох саналыг тавьсан юм.
Монгол улсын Засгийн газар 2014 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаар энэ асуудлыг хэлэлцээд, зарчмын хувьд дэмжиж, банкны үүсгэн байгуулагчаар оролцох ажлыг тухайн үеийн Сангийн сайд Ч.Улаанд үүрэг болгожээ. Энэ дагуу АДБХОБ-ийг үүсгэн байгуулагч гишүүн орнуудын хооронд байгуулах Харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурах эрх олгох тухай асуудлыг Засгийн газрын 2014 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцсэн байдаг. Хэлэлцээрийн үр дүнд Харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурах эрхийг Монгол улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Ц.Сүхбаатарт олгон Элчин сайд 10 дугаар сарын 24-нд гарын үсэг зурсан билээ. 
Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын үүсгэн байгуулагч гишүүн орны хувьд Монгол улс ямар ажил хийж байгаа талаар Сангийн яамны Санхүүгийн бодлогын газрын зөвлөх Н.Ганзоригоос тодрууллаа. Монгол улсын зүгээс одоо ямар ажлууд хийгдэж байна вэ?Банк байгуулах бэлтгэл ажлын хүрээнд нийт 57 улс орны төлөөлөгчид таван удаагийн хэлэлцүүлэг, уулзалт зохион байгуулсан. Банкны хувь нийлүүлэх хөрөнгийн хэмжээ, саналын эрх, үйл ажиллагааны чиглэл, тухайн улс орны эрх үүрэг зэрэг асуудлаар санал солилцсоны үр дүнд АДБХОБ-ийг үүсгэн байгуулах тухай хэлэлцээрийн төслийг боловсруулсан.
Төслийг Монгол улсын Засгийн газрын 2015 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, улмаар УИХ-ын холбогдох байнгын хороодтой зөвшилцөхөөр тогтсоны дагуу Эдийн засгийн байнгын хороо болон Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны 2015 оны 6 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдаанаар тус тус хэлэлцэн дэмжсэн байдаг. Ингээд 2015 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдөр БНХАУ-ын Бээжин хотноо АДБХОБ үүсгэн байгуулах хэлэлцээрт Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат гарын үсэг зурж баталгаажуулсан. Тус баримтаа 10 дугаар сарын 7-ны өдрийн Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороогоор дахин хэлэлцэж, 10 дугаар сарын 8-ны өдрийн ээлжит УИХ-аар соёрхон баталлаа. Энэхүү соёрхон баталсан баримт бичгээ БНХАУ-ын Засгийн газарт хүргүүлэхээр ажиллаж байна.
Гишүүн орны хувьд Монгол улс хэчнээн хэмжээний хөрөнгөөр хувь оруулах юм бэ?Өнөөдрийн байдлаар банкны үүсгэн байгуулагч гишүүд 57 орон байгаа бөгөөд үүнээс бүс нутгийн 37 орон, бүс нутгийн бус буюу Европын 20 орон байна. Эдийн засаг нийгмийн хөгжил, дэд бүтцийг дэмжих зорилгоор байгуулагдаж байгаа энэ банкны нийт хувьцааны 75%-ийг бүс нутгийн 37 орон эзэмшинэ. АДБХОБ-ны баталгаажсан хувьцаа 100 тэрбум ам.доллар байхаар тооцож, хөрөнгийн 20% буюу 20 тэрбум ам.долларыг үүсгэн байгуулагч гишүүн орнууд хувь нийлүүлж бүрдүүлэх юм. Хувь нийлүүлэх хөрөнгийн хэмжээг АДБХОБ-ны нийт гишүүн улс, орнуудын ДНБ-д суурилж тооцоолсон.
Монгол улсын хувь нийлүүлэх хөрөнгийн хэмжээ бүс нутгийн бусад орнуудтай харьцуулахад харьцангуй бага буюу нийт 41.14 сая ам.доллар болж байгаа юм. Үүний 20% гэхээр 8.22 сая ам.долларыг таван жилийн хугацаанд 5 хуваан хувь нийлүүлнэ. Тэгэхээр манай улс ойролцоогоор жил бүр 1.6 сая доллар төлнө гэсэн үг. Монгол улсын хувь нийлүүлэх нийт хөрөнгө 41.14 сая ам.доллар гэдэг нь банкинд 0.3013%-ийн саналын эрхтэй оролцоно гэсэн үг.
Гишүүн орны оруулах энэхүү хөрөнгийг Монгол улс хэрхэн шийдвэрлэсэн бол?Өнгөрсөн жилээс төсөвт суулгасан мөнгө учир манай улсаас гаргахад нэг их хүндрэлтэй зүйл байхгүй гэж үзэж байна.
Гишүүн орны хувьд Монгол улсад ямар давуу тал бий болох вэ?АДБХОБ-ны гишүүнээр элсэн орсноор Монгол улсад хэд хэдэн давуу тал бий болж байгаа юм. Гишүүн орнуудын төсөл хөтөлбөрүүдийг түрүүлж хэрэгжүүлэх, томоохон хөрөнгө оруулалт шаардагддаг дэд бүтцийн төслүүдийг анхаарах, хөнгөлөлттэй зээл олгох, зээлийн хүү болоод хугацааны хувьд давуу эрхтэй байх болно. Нөгөөтэйгүүр манай улс дэлхийн хэмжээнд үйл ажиллагаатай олон банкуудаас сонголт ихтэй болж байна.
Манай улсаас дэвшүүлэхээр төлөвлөгдсөн тодорхой төслүүд бий юу?Ямар төслүүдийн ТЭЗҮ хийгдэж дууссан, алийг нь хэрэгжүүлэх боломжтой талаар судалгаа хийж байна. Одоогоор төслүүдийг тодорхой хэлэх боломжгүй байна.
АДБХОБ-ны үйл ажиллагаа хэзээнээ эхлэх вэ?2016 оны 1 дүгээр улиралд багтаж эхэлнэ гэж бид харж байгаа. Банкны удирдагч нарын зөвлөлд гишүүн орон тус бүрээс төлөөлөл байх юм. Энэ зөвлөлөөс 12 гишүүнтэй /бүс нутгийн 9 гишүүн, бүс нутгийн бус 3 гишүүн/ Захирлуудын зөвлөлийг сонгон ажиллуулна.
АДБХОБ байгуулагдсанаар улс орнуудын дэд бүтцийн салбарт тулгарч байгаа хөрөнгийн эх үүсвэрийн асуудлыг шийдвэрлэхээс гадна Азийн улс орнуудад тулгарч буй хөрөнгө мөнгөний урсгалыг зөв зохистой хуваарилах нөхцөл бүрдэж, бүс нутгийн хөгжилд чухал түлхэц өгөх ач холбогдолтой юм.
The Mongolian Mining Journal, 2015.12 /012-085
