Хятадын эдийн засгийн нөлөө Киргизстанд нэмэгдэж байна

 
Ч.Сансар

Киргизстан нь улс төрийн хувьд Оростой төстэй байж болох ч худалдаа, хөрөнгө оруулалтын давуу тал нь Хятад руу чиглэх хандлагатай байна. Энэхүү хуваагдмал геостратегийн байр суурь нь Орос-Украины мөргөлдөөний улмаас үүссэн аж.
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин өнгөрсөн намар Киргизстанд анхны гадаад айлчлалаа хийсэн нь Киргизстаныг Төв Азийн гол холбоотон гэж үздэгийг  Орос харуулж байна.

Киргизстаны Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээс үзэхэд, Хятад улс одоо Киргизстаны гадаадын хамгийн том шууд хөрөнгө оруулагч болсон байна. 2023 онд Хятадын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт  (ГШХО) 220.8 сая ам. доллар хүрсэн нь тус улсын нийт ГШХО-ын бараг 28%-ийг эзэлж байна. ОХУ өнгөрсөн онд  147.4 сая ам.долларын шууд хөрөнгө оруулж, Киргизстаны хоёр дахь том хөрөнгө оруулагч болсон. Казахстан 2023 онд 67.3 сая ам.доллар оруулж, Киргизстаны гурав дахь том гадаадын хөрөнгө оруулагчаар тодорлоо.

2023 онд гадаадын хөрөнгө оруулагчид Киргизстаны боловсруулах салбар (226.4 сая доллар) болон уул уурхайн салбарт (169.2 сая ам.доллар) хамгийн их хөрөнгө оруулсан. Эдгээр салбарууд 2024 онд ч сонирхол татах хэвээр бололтой. Энэ сарын эхээр Хятадын уул уурхайн Huaxin компани Киргизстаны төрийн компанитай хамтран Кол-Жангакийн нүүрсний ордыг ашиглах гэрээг байгуулжээ.
Бишкек нь Москвагийн давамгайлсан Евразийн эдийн засгийн холбооны (ЕАЭБ) гишүүн боловч худалдааны хувьд 2023 онд БНХАУ Оросыг гүйцэж, Киргизстаны гол түнш болсон. Киргизстаны жилийн худалдааны эргэлт нь 2023 онд 15.7 тэрбум ам.долларт хүрч, худалдааны эргэлтийн бараг 35%-ийг Хятад улс эзэлж байна. ЕАЭБ нь нийт худалдааны эргэлтийн бараг 28%-ийг эзэлдэг.

Орос-Украины дайн эхэлснээс хойш Киргизстан нь хориг арга хэмжээнд хамрагдсан бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлэх Оросын гол суваг болсон. Гэсэн хэдий ч Бишкек хоёрдогч хориг арга хэмжээ авах эрсдэлээс болгоомжилж байна. Тиймээс ойрын саруудад Орос руу чиглэсэн хууль бус худалдааны урсгал багасаж магадгүй бололтой.

Эх сурвалж: oilprice.com