Шинэ мэдээ
“Улаанбаатар төмөр зам” ХНН-ийн дүрмийн санг тэнцүү нэмэгдүүлэх асуудлыг шийдвэрлэнэ
Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Л.Халтар “Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн “Улаанбаатар төмөр зам” нийгэмлэгийн талаар авах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт (11.03) өргөн барьсан юм. Япон Улсын Засгийн газраас “Улаанбаатар төмөр зам” ХНН-ийн суурь бүтцийг шинэчлэх, хөдлөх бүрэлдэхүүний паркийг нэмэгдүүлэх, дохиолол, холбооны байгууламжийг сайжруулах зорилгоор 1995-2000 онуудад нийт 7.9 тэрбум иений хөнгөлөлттэй зээлийг Монгол Улсын Засгийн газарт олгосон.
Газрын тосны ханш буурч эхэллээ
Брэнт маркийн газрын тосны ханш баррель тутамдаа 81.33 ам.доллар болж буураад байна. Өнгөрсөн долоо хоногт Брэнт маркийн газрын тосны ханш 86 ам.доллар/баррельд хүрч өсөөд байсан юм. Гэсэн ч газрын тосны ханш олон жилийн дунджаас хавьгүй өндөр түвшинд тогтсон хэвээр байна. Ханш буурахад хоёр хүчин зүйл голлон нөлөөллөө. АНУ-ын Эрчим хүчний мэдээллийн агентлаг тус улсын газрын тосны нөөц өнгөрсөн долоо хоногт 3.3 сая баррельд хүрснийг дэлгэсэн нь шинжээчдийн тооцоолсон 2.22 сая баррелиас өндөр дүнтэй гарсан байна.
Г.Оюунболд: Түүхий эдийн хэджингийн боломжийг одоо л ашиглах цаг
Монгол Улсын экспортын гол бүтээгдэхүүн түүхий эдийн ханшийн өнөөгийн өсөлтийг ашиглах, ханш буурах эрсдлийг хаах шийдлүүдийн нэг, санхүүгийн хэджинг (hedging) үйлчилгээг дотоодын эрдэс баялгийн салбарт анхлан нэвтрүүлэн ажиллаж буй “Блюскай Секьюритиз ҮЦК” /“Blue Sky Securities UTSK”/ компанийн ТУЗ-ийн дарга Г.Оюунболдтой MMJ-ийн сэтгүүлч Э.Оджаргал ярилцлаа.
Уул уурхайн салбарыг сонгосон учир шалтгаанаас ярилцлагаа эхэлье.
Монгол Улсын эдийн засгийн тулгуур салбар нь уул уурхай. Түүхий эдийн зах зээлийн савалгаа, ханшийн хэлбэлзлийн нөлөөгөөр манай эдийн засаг тун эмзэг. Тиймээс уул уурхайн салбар, энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниудад тулгарч болзошгүй эрсдэлийг бууруулах, хамгаалахад хэджинг шийдэл илүү тохиромжтой юм.
Монголбанк: Инфляцийг бууруулах чиглэлд мөнгөний бодлогоор хариу үйлдэл хийхгүй
Дэлхий нийтээр 2021 оны турш бараа үйлчилгээний үнийн өсөлт эрчимжиж, инфляцын түвшин олон улс оронд төв банкны зорилтот түвшнээс даваад байна. Үүнд хөгжсөн болон хөгжиж буй орнууд дахь эдийн засгийн идэвхжил, хүнсний бүтээгдэхүүн, нефть болон бусад түүхий эдийн үнийн өсөлт, үйлдвэрлэлийн орц болдог завсрын бараа бүтээгдэхүүний хомсдол, тээвэр ложистикийн гацаа зэрэг олон хүчин зүйлс нөлөөлөв. Нийлүүлэлтийн гаралтай үнийн өсөлт инфляцыг өсгөх үед төв банкны бодлогын хэрэгслээр хариу үйлдэл үзүүлэх нь шийдэл болохгүй бөгөөд эдийн засгийн сэргэлтийг сааруулах эрсдэлтэй тул мөнгөний бодлогоор хариу үйлдэл хийхээс зайлсхийж байна.
“Аспайр Майнинг” нүүрсний төслийн төмөр замын терминалын судалгааг хийж байна
Хөвсгөл аймагт Овоот коксжих нүүрсний төсөл хэрэгжүүлж буй “Аспайр Майнинг” (ASX:AKM) компани уурхайгаас ачуулсан нүүрсийг төмөр замаар тээвэрлэхэд шаардлагатай гол дэд бүтэц болох төв шугамын терминал байгуулах (Эрдэнэт төмөр замын терминал) төслийн техникийн зураг төслийн ажлыг урагшлуулж байна. Уг ажлыг тус компани “судалгааны түнш” болох “O2 Mining” компанид хариуцуулахаар тогтсон. “O2 Mining” уг судалгааг оны сүүлээр эцсийн байдлаар боловсруулж дуусгах төлөвтэй байна. Одоогийн байдлаар нарийвчилсан зураг төсөл, зардлын задаргаан дээр ажиллаж байгаа ажээ. Уг судалгаанд битүү дээвэртэй ачиж буулгах хэсэг, битүү дээвэртэй агуулах, галт тэргэнд шууд ачих автомат ажиллагаа бүхий байгууламжийг багтаажээ. Ингэснээр байгаль орчинд тоосжилт үүсэхээс хамгаалж, мөн түлшний хэрэглээг бууруулах ач холбогдолтой юм.
Хятадын үйлдвэрлэлийн үзүүлэлт 2020 оноос хойших доод түвшинд хүрлээ
Хятадын үйлдвэрлэлийн салбарын эрчмийн үзүүлэлт (PMIndex) өнгөрсөн аравдугаар сард бууралттай гарч 49.2%-д хүрснээр хоёр сар дараалан доошилж буй тухай тус улсын Үндэсний статистикийн газар мэдэгдлээ. Үүнд эрчим хүчний хямрал, түүхий эдийн үнийн өсөлт гол шалтгаан болсон гэж үзэж байна. Энэ нь өнгөрсөн 2020 оны хоёрдугаар сараас хойших хамгийн бага үзүүлэлт боллоо. Уг үзүүлэлт өнгөрсөн есдүгээр сард 49.6%-тай гарч байсан юм. PMIndex-ийн хувьд 50%-иас доош гарвал бууралттай, дээш гарвал өсөлттэйд тооцогддог. Аравдугаар сард, тус улсын Үндэсний статистикийн газраас судалдаг 21 салбар дунд 9 салбар өсөлттэй, бусад нь бууралттай гарчээ. Өнгөрсөн есдүгээр сард 12 салбар өсөлттэй гарч байжээ.
У. Хүрэлсүх: Монгол Улс 2030 он гэхэд хүлэмжийн хийг бууруулах зорилтоо 27.2%-д хүргэх боломжтой
Монгол Улс “Үндэсний тодорхойлсон хувь нэмэр” бичиг баримтын хүрээнд уур амьсгалын өөрчлөлтийн гол шалтгаан болж буй хүлэмжийн хийн ялгарлыг 2030 он гэхэд 22.7% хүртэл бууруулахаар ахиулан тодорхойллоо. Дэвшилтэт технологи, инновацыг нэвтрүүлж, шаардлагатай санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх замаар дээрх зорилтоо 27.2% хүртэл ахиулах боломж байгааг энэхүү дээд түвшний уулзалтын индэр дээрээс дуулгахад таатай байна.
Төв банк он гарсаар 18.16 тонн үнэт метал худалдан авав
Монголбанк 2021 оны аравдугаар сард 3.2 тонн үнэт метал худалдан авч, оны эхнээс өссөн дүнгээр нийт 18.1 тн үнэт метал худалдан аваад байна. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал 1.08 тн-оор буурсан үзүүлэлт юм. 2021 оны аравдугаар сарын хувьд Дархан-Уул аймаг дахь Монголбанкны хэлтэс 168.2 кг, Баянхонгор аймаг дахь Монголбанкны салбар 249.8 кг үнэт метал тус тус худалдан авсан.
Хятадын коксжих нүүрсний нийлүүлэлт эрэлтээ гүйцэхгүй байна
Эрэлт, нийлүүлэлтийн нөхцөл байдлыг ерөнхийд нь авч үзвэл өнгөрсөн арваннэгдүгээр сараас эхлэн нүүрсний нийлүүлэлт хумигдаж эрэлтээ гүйцэхгүйд хүрсэн байна. Ингэснээр энэ оны наймдугаар сарын эцэс хүртэлх хугацаанд ойролцоогоор 20 сая тонн орчим коксжих нүүрсний нийлүүлэлтийн алдагдал Хятадын зах зээлд үүсчээ. Ойрын хугацаанд коксжих нүүрсний нийлүүлэлийг нэмэгдүүлэхэд багагүй хүндрэл үүсэхийг Хятадын Нүүрс тээвэр, түгээлтийн холбоо мэдэгджээ. Учир нь коксжих нүүрсний нийлүүлэлт дэлхий дахинд төдийлөн их биш байгаагийн сацуу улс орнуудын гангийн нүүрсний эрэлт зэрэгцээд нэмэгдэж байгаа ажээ.
Ашигт малтмалын тухай хууль: Эрдэс баялгийн салбарын хөгжлийн ирээдүйг хангаж өгөх учиртай
Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг УИХ-ын 2021 оны намрын чуулганаар хэлэлцэхээр төлөвлөж байна. Хуулийн төсөл хараахан олон нийтэд ил болоогүй ч зарчмын хэд хэдэн өөрчлөлт оруулахаар төсөлд тусгагдаад байгаа юм. Эдгээр өөрчлөлт нь Монгол Улсын эдийн засгийн тулгуур салбар болох эрдэс баялгийн салбарын хөгжлийн ирээдүйг хангаж өгөх учиртай. Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжих чухал мөчлөгийн өмнө энэхүү хуулийг шинэчлэх гэж байна. Эрдэс баялгийн салбарыг эдийн засгийн тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлэх стратегийн зорилтын хүрээнд Ашигт малтмалын тухай анхны хуулийг УИХ 1994 онд батлан гаргаж байсан. Түүнээс хойш салбарын хөгжлийн чиг баримжаа, эдийн засгийн нөхцөл байдлаа даган энэхүү хуулийг хэдэнтээ өөрчилсөн. 1994 онд Ашигт малтмалын тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш нийтдээ 35 удаагийн өөрчлөлтөөр 300 гаруй зүйл, заалтыг өөрчилж шинэчилжээ.
Ч.Сайханбилэг: Улстөржилтийг үл тоон урагшаа харсан шийдвэр гаргахыг хүслээ
Оюутолгойн гэрээ хэлэлцээ явагдаж байгаа энэ өдрүүдтэй холбогдуулаад өөринхөө байр суурийг маш товчхон илэрхийлье гэж бодлоо. Үе үеийн Засгийн газрууд Оюу толгойн энэ том төсөл, хөтөлбөртэй холбогдуулж өөр өөрөөс холбогдох шийдвэрүүдийг тухайн үеийн эдийн засаг, улс төрийнхөө нөхцөл байдалтай холбогдуулан гаргаж ирсэн байдаг. Тухайлбал, 2009 онд С.Баярын Засгийн газрын үед Оюутолгойн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх, мөн хөрөнгө оруулалтын гэрээ хэлэлцээрүүдийг байгуулах, Ил уурхайн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх асуудлуудлыг шийдсэн бол 2011 онд С.Батболдын Засгийн газрын үед Монгол Улсад ирэх Засгийн газрын үр өгөөжийг нэг тэрбум америк доллараар сайжруулах нэмэлт өөрчлөлтүүдийг хийжээ.
“Хилийн үнээр тооцсон бол нүүрс тээвэр ийм байдалд хүрэхгүй байсан”
Сүүлийн үед олон улсын зах зээлд эрдэс баялгийн, тэр дундаа нүүрсний үнэ өндөр байгаатай холбоотойгоор жишиг үнэ нь дагаад өсөж байгаа. Нүүрсний компаниудын хүсэлтээр урьд нь гэрээний үнээр АМНАТ тооцдог байсан ч хуулийнхаа дагуу төлөх нь зөв гэж үзээд энэ оны долдугаар сараас эхлэн жишиг үнээр төлбөрийг тооцох болсон. Сангийн сайд болон УУХҮ-ийн сайд нарын хамтарсан ажлын хэсгийн баг олон улсын зах зээлд эрдэс бүтээгдэхүүний үнэ ямар байгаа дээр үндэслэн жишиг үнийг тогтоодог. Нүүрсийг уурхайн амны үнээр бус хилийн үнээр тооцдог байсан бол тээвэр ложистикийн байдал одоогийнхоос арай өөр түвшинд байх байсан. Нүүрсээ зарчхаад л орхидгоос болоод тээвэр ложистикийн асуудал ийм байдалд хүртлээ хүндэрсэн гэж үзэж байна.
“Xanadu Mines” Улаан уул төслийг 100% эзэмшив
Австрали, Торонтогийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Xanadu Mines” компани зэс, алтны Улаан уул талбайн 90%-ийн эзэмшлээ 100% болгож өргөжүүллээ. Ингэснээр тус компани Оюут улаан (Улаан уул) ашиглалтын лицензийг (MV-017129) бүрэн эзэмших боллоо. Тодруулбал Дорноговь аймагт орших ашилалтын талбайд хамаарах уг төслийн 10%-ийг өмнө нь "Энх тунх дэлхий" ХХК эзэмшиж байсныг 350 мянган ам.доллараар худалдаж авсан тухайгаа тус компани (2021.10.27) мэдээллээ.
Нүүрсний ханш дээд амжилтаа шинэчилж, төмрийн хүдрийн оргил үе өндөрлөв
Цар тахлын дараах шинэ хэв маяг бүрдэж буй үед бүх зүйлсийн үнэ өсч байна. Дэлхийн зах зээлд ганцхан эрдэс баялаг бус, хөдөө аж ахуйн түүхий эдүүдийн ханш ч ихээхэн өсч байна. Хятадын Засгийн газар зах зээлд түүхий эдийн ханшийг хяналтдаа байлгахыг хүсч байгаа ч санаснаар нь өрнөхгүй байгаа нь есдүгээр сард тод ажиглагдлаа. Хятадын Засгийн газар Австралийн нүүрсэнд өнгөрсөн оны сүүлээс эхлэн албан бусаар импортын хориг тавих болсон. Гэсэн ч энэ алхам нь Австралид экспортын зах зээлээ тэлэх боломж олгож, харин эсрэгээр Хятадын дотоодын зах зээлд нүүрсний ханш огцом өсөх нөхцөлийг бүрдүүллээ.
Ашигт малтмалын салбарын төсөвт төвлөрүүлэх орлого 2.4 дахин өсөв
Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн орлого 2021 оны эхний 9 сарын гүйцэтгэлээр 11,134.8 тэрбум төгрөг болж, өнгөрсөн оны мөн үеэс 3,818.2 тэрбум төгрөг буюу 52.2%-иар өсжээ. Үүнээс, эрдэс баялгийн салбараас төсөвт төвлөрүүлсэн орлого 3,454.9 тэрбум төгрөгтэй тэнцэж, өнгөрсөн оны мөн үеэс 2,042.3 тэрбум төгрөг буюу 2.4 дахин өссөн байна.
ОТ: Гүний уурхайн төслийн огтлох малталтыг эхлүүлэхэд шинэчилсэн ТЭЗҮ-ийг батлуулах шаардлагатай
Бүх оролцогч тал гүний уурхайн төслийг урагшлуулах, хэлэлцэж буй асуудлуудад урт хугацааны шийдлийг олохыг эрмэлзэж буйгаа мэдээлсэн. Монгол Улсын Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөл есдүгээр сард нөөцийн тодотгол тайланг хүлээж авсан бөгөөд ойрын хугацаанд албан ёсоор бүртгэхээр байна. Гүний уурхайн төслийн огтлох малталтыг эхлүүлэхийн тулд шинэчилсэн ТЭЗҮ (OTFS20)-ийг Засгийн газрын холбогдох байгууллагууд хүлээж авах шаардлагатай хэвээр байна.
Эрдэс баялгийн ил тод байдлын тухай хуулийн төслийг намрын чуулганаар оруулна
Олборлох үйлдвэрийн ил тод байдлын санаачилга гэдэг нь байгалийн баялгаас олж байгаа орлогыг олон нийтэд ил тод болгох, түүнийг нийтийн сайн сайхны төлөө зөв захиран зарцуулахад оролцогч талуудын хариуцлагыг өндөржүүлэх, сайн засаглалыг бэхжүүлэхэд төр хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн тэгш оролцоо бүхий дэлхий нийтийн түншлэл юм. Уг санаачилгыг олон улсад 2003 оноос эхлэн хэрэгжүүлсэн бөгөөд одоогоор 55 улс нэгдээд байгаа юм. Монгол Улсын хувьд уг санаачилгад 2006 онд нэгдсэн бөгөөд шаардлагыг хангасан 9 орны тоонд багтдаг ажээ.
АМНАТ–ийн жишиг үнэ нь татварын дарамт үүсгэж байна гэв
Нүүрс олборлолт, борлуулалт, экспортын үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүд оролцсон “Жишиг үнэ ба АМНАТ” хэлэлцүүлэг өнөөдөр /2021.10.25/ боллоо. Хэлэлцүүлэгт оролцогчид Сангийн яам нь сар бүр нүүрсний зах зээлийн жишиг үнийг тогтоохдоо, бодит бус, хөөсөрсөн үнэ тогтоож байна гэж үзээд, тус яаманд шаардлага хүргүүлэхээр боллоо. Тодруулбал, АМНАТ (Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр)-ийг 2021 оны долдугаар сараас эхлэн зөвхөн жишиг үнээр тооцдог болсон бөгөөд энэ нь үндэслэлгүйгээр татвар төлөхөд хүргэж, татварын дарамтад оруулж, цаашлаад аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаагаа зогсооход хүргээд байна гэж уул уурхайн бүтээгдэхүүн тэр дундаа нүүрс олборлолт, борлуулалт, экспортын үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүд үзэж байгаа аж.
Өрсөлдөөн одоо л эхэлнэ
ОХУ-ын Гаалийн албаны мэдээллээр 2021 оны зургадугаар сард 2.85 сая тонн коксжих нүүрс экспортолжээ. Харин мөн сард Монгол Улсын экспортолсон нүүрсний хэмжээ 652.6 мянган тонн байсныг Гаалийн ерөнхий газраас мэдээлсэн. Энэ дүнгээс харахад Монголын нүүрсний экспортоос 4 дахин илүү хэмжээний коксжих нүүрсийг Орос гадаад зах зээлд гаргаж байна. Энэ оны хоёрдугаар улирал гарсаар Монголын экспортын нүүрсний тээвэр 0 зогсоогүй сар гэж байсангүй. Энэ зуур Оросын коксжих нүүрсний экспорт Хятад руу тогтмол нэмэгджээ.
Гашуунсухайт боомтоор 4.9 сая тонн нүүрс экспортолжээ
Зам, тээврийн хөгжлийн яамнаас есдүгээр сарын 31-ний байдлаар Гашуунсухайт боомтоор 4.9 сая тонн нүүрс экспортолсон тухай мэдээллээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 2.8 сая тонноор бага үзүүлэлт юм. Харин Шивээхүрэн боомтоор дөрвөн сая тонн орчим буюу өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 800 мянган тонноор бага нүүрс гаргажээ.
